การฟังอย่างเข้าใจ (Empathic Listening) และประโยชน์ของการฟังอย่างเข้าใจ

การฟังอย่างเข้าใจ (Empathic Listening) และประโยชน์ของการฟังอย่างเข้าใจ

บทความนี้ ก้อยจะมาแบ่งปันเรื่องของการฟังอย่างเข้าใจอย่างง่ายๆ และประโยชน์ของการฟังอย่างเข้าใจ จากประสบการณ์การสอนในคลาส และได้ติดตามการนำไปใช้ของผู้เข้าอบรมค่ะ ก่อนอื่นขอแบ่งปันก่อนว่าการฟังอย่างเข้าใจคืออะไรนะคะ

การฟังอย่างเข้าใจ หรือการฟังอย่างเห็นอกเห็นใจ (Empathic Listening) คือ การฟังบนพื้นฐานของหัวใจความเป็นมนุษย์ ที่เชื่อว่ามนุษย์ทุกคนเท่าเทียมกัน และมีความงดงาม / ความเก่งในตัวที่ไม่เหมือนกัน ไม่แบ่งแยก ไม่เปรียบเทียบ ฟังด้วยหัวใจที่อยากเข้าใจคนตรงหน้า (คนพูด) เคารพมุมมองและความคิด ความรู้สึกของคนตรงหน้า 

ประโยชน์ของการฟังอย่างเข้าใจมีอะไรบ้าง 

• ในห้องอบรม การสร้างบรรยากาศให้ผู้เข้าอบรมฝึกที่จะฟังกันและกัน ช่วยให้เกิดพื้นที่ปลอดภัยในการแลกเปลี่ยนแบ่งปัน และผู้เข้าอบรมมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ เกิดบรรยากาศในการอบรมแบบ Active Learning ผู้ฟังมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ ทั้งการแชร์ และการถาม ไม่ใช่วิทยากรพูดคนเดียวค่ะ

• ในการทำงาน
  • หัวหน้ากับลูกน้อง เมื่อหัวหน้ามีการรับฟังมากขึ้น ทั้งด้านความเป็นอยู่ ทุกข์สุขของลูกน้อง และด้านงาน เปิดโอกาสให้ลูกน้องแสดงความคิดเห็น และรับฟังความคิดเห็น หรือฟังมุมมองของลูกน้องจริงๆ ทำให้ลูกน้องกล้าพูด กล้าเสนอไอเดีย และกล้าบอกเล่าปัญหา รวมถึงเสนอแนวทางใหม่ๆ ทำให้เกิดบรรยากาศของการทำงานที่ทุกคนกระตือรือร้น สนุกกับการเสนอไอเดีย และการทำสิ่งใหม่ๆ ไม่กลัวการทำพลาด และมีความสุขในการทำงาน แม้งานจะยังยากและเยอะเหมือนเดิม แต่สนุกและมีความสุขในการทำงาน ทำให้เหนื่อยแค่กาย ไม่เหนื่อยใจค่ะ นอกจากนี้เมื่อหัวหน้าฟังมากขึ้น ก็เริ่มเข้าใจลูกน้อง และมอบหมายงานให้เหมาะกับความถนัดของลูกน้องแต่ละคน ทำให้ได้งานที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น และทั้งหัวหน้าและลูกน้องต่างก็มีความสุขจากการทำงานค่ะ 
  • ระหว่างเพื่อนในทีม หรือกับเพื่อนต่างแผนก จากการได้รับฟังกันและกันในคลาส ทำให้เข้าใจความยากลำบาก หรือข้อจำกัดในการทำงานของแต่ละคน เกิดความเห็นอกเห็นใจกันและกัน และสื่อสารอย่างเห็นใจผู้อื่น ไม่ได้มองแค่ตนเองฝ่ายเดียว และท้ายที่สุด ทุกคนมองไปที่เป้าหมายองค์กร และช่วยกันทำงานเพื่อให้องค์กรบรรลุเป้าหมาย ไม่ใช่มองแค่บรรลุ KPI ของตนเองเท่านั้น เกิดความเป็นทีมค่ะ เป็นทีมเวิร์คอย่างแท้จริง ทีมที่เวิร์คจากใจ ไม่ใช่จากสมอง หรือบทบาทหน้าที่ค่ะ 
  • ในการประชุม หากเราสร้างบรรยากาศในการทำงานที่มีการฟังกันและกัน และเคารพมุมมอง หรือไอเดียที่แตกต่างของผู้อื่นจนเป็นวัฒนธรรมองค์กร จะทำให้ในการประชุม ผู้เข้าร่วมประชุมกล้าแสดงมุมมอง หรือความเห็นที่ต่างอย่างให้เกียรติผู้นำเสนอ หรือผู้นำการประชุม เพื่อให้ได้งานที่ดีขึ้น ไม่ใช่นั่งเงียบ ไม่เสนอความคิดเห็น หรือไม่ถามแม้ไม่เข้าใจ เพราะกลัวการถูกตัดสินว่าไม่ฉลาด ไม่เก่ง พูดไม่รู้เรื่อง หรือกลัวคนไม่เห็นด้วย เป็นต้นค่ะ

• ในครอบครัว เมื่อพ่อแม่ฟังลูกๆ มากขึ้น ทำให้ลูกๆ เปิดใจที่จะเล่าเรื่องราวต่างๆ ของตนเอง และพร้อมที่จะรับฟังจากพ่อแม่มากขึ้น พ่อแม่เปรียบเสมือนเพื่อนวัยเดียวกัน ที่พูดคุยกัน ไม่ใช่การแสดงอำนาจว่าลูกต้องเชื่อฟัง ต้องทำแบบพ่อแม่ คิดแบบพ่อแม่เท่านั้น แต่พ่อแม่ก็ร่วมเรียนรู้มุมมอง หรือความคิดของลูกด้วยเช่นกันค่ะ ทำให้บรรยากาศในครอบครัวอบอุ่น เข้าใจกันและกันค่ะ 

ประโยชน์ช่างดีงามขนาดนี้ เราจะเริ่มฝึกการฟังกันอย่างไรดีนะ ก้อยขออนุญาตแชร์โมเดลการฟังอย่างเข้าใจแบบง่ายๆ ที่รวบรวมจากประสบการณ์การเรียน การโค้ช การสอน และการใช้ในชีวิตนะคะ

 

การฝึกการฟังอย่างเข้าใจ ด้วยโมเดล 3H 1 M (ปัญญา 3 ฐาน + สติ) ค่ะ คือ 

 

 

 

• Heart (หัวใจ) เปิดใจที่จะเรียนรู้ รู้จักคนตรงหน้า รับรู้เขาอย่างที่เขาเป็น อนุญาตให้เขาไม่ต้องเหมือนเราได้ ไม่ต้องคิดเหมือนเรา เชื่อเหมือนเรา และส่งความรัก และความปรารถนาดีให้คนตรงหน้า
• Head (สมอง) เท่าทันความคิดของเรา บ่อยครั้งที่เรามักเผลอตัดสินคนอื่น (เช่น อุ๊ยจริงเหรอ คิดแบบนั้นได้ไง เป็นต้น) หรือไปคิดเรื่องอื่นๆ ไม่ได้อยู่กับคนพูด หรือคนตรงหน้า พอเรารู้ตัวตอนไหนก็กลับมาฟังต่อค่ะ 
• Hand (มือ เอ้ยมากกว่ามือค่ะ ในที่นี้หมายถึง ภาษากาย หรือท่าทาง) ภาษากายที่เป็นมิตร ใส่ใจ เช่น สบตา ไม่ทำอย่างอื่นไปด้วย ไม่ถาม ไม่สอน ไม่พูดแทรก ให้คนตรงหน้าพูดจนจบก่อน ให้ไวในการฟัง และช้าในการพูด
• Mindful (สติ) สติ คือ การรู้เท่าทันตัวเอง ซึ่งเป็นแก่นสำคัญของการฟังอย่างเข้าใจเลยค่ะ เช่น รู้ว่าตอนนี้คิดเรื่องอื่นอยู่ ไม่ได้ฟัง รู้ตัวตอนไหนก็กลับมาตั้งใจฟังต่อ รู้ตัวว่าอยากพูด อยากถาม แต่ก็เบรคตัวเอง ไม่ให้ไปพูดแทรกเขา รู้ตัวว่าฟังแล้วไม่เห็นด้วย ก็กลับมาตั้งใจฟังเพื่อเข้าใจเขาต่อค่ะ

 

อ่านมาถึงตรงนี้แล้ว อยากนำการฟังอย่างเข้าใจไปใช้ในพื้นที่ไหนคะ ที่บ้าน ที่ทำงาน หรือที่ไหนเอ่ย หรืออยากเริ่มจากการฟัง / สังเกตความคิดตนเอง และลดการตัดสินตัวเราเองก่อนก็ได้เช่นกันนะคะ เช่น การตัดสินว่า เราไม่ดีพอ ไม่เก่งพอ เมื่อเราทันเสียงตัดสินตัวเอง เราก็จะทันเสียงตัดสินคนอื่นเช่นเดียวกันค่ะ และแค่รับรู้ หรือเห็นนะคะ ไม่โกรธ เกลียด ไม่ชอบตัวเองที่เผลอตัดสินนะคะ เรากำลังฝึกตนเองอยู่ค่ะ 

 

เป็นกำลังใจให้กับการนำการฟังอย่างเข้าใจไปใช้ในชีวิตประจำวันนะคะ ไม่ว่าจะฟังตนเอง ฟังคนอื่น ฝึกใช้แล้วเป็นยังไงก็ส่งข้อความมาบอกกันได้นะคะ ยินดีเป็นเพื่อนร่วมเดินทางของทุกท่านค่ะ

 

ขอให้ทุกท่านมีความสุขในการทำงานและการใช้ชีวิตนะคะ

 

ด้วยรักและปรารถนาดี

 

อ.ก้อย